Donna Haraway tarafından 1985 yılında kaleme alınan Siborg Manifesto’da “siborg” şöyle tanımlanır: “Siborg, sibernetik bir organizma, bir makine ve organizma hibriti, sosyal bir gerçeklik olduğu kadar kurgusal bir mahluktur da” (Haraway 1991, s.150).
Siborg o halde kurgu-gerçek, doğa-kültür, makine-hayvan, organik-inorganik, doğal olan-insan elinden çıkma ayrımlarının kurgusal karakterini belirtmek için ortaya atılmış bir kavramdır. Donna Haraway, bir feminist olarak kimliklerin “doğallaştırılmasına” eleştirel yaklaşır ve siborg terimini her türlü doğallaştırma hamlesine karşı bir alet olarak mobilize eder.
Siborg figürü her türlü köken anlatısına ve “organik birlik” fikrine karşı çıkar. Manifestoda siborg figürasyonunun insan-hayvan, fiziksel olan ve olmayan, organizma-makine ayrımlarını yıkmayı amaçladığı, dolayısıyla “sınır ihlallerine, muhtemel füzyonlara ve tehlikeli ihtimallere” (s. 154) açık olduğu öne sürülür. Siborg figürü aynı zamanda kimliklenme sürecinin kısmi, stratejik ve parçalı tabiatına değinir ve “özdeşleşmeler/kimlikler değil [illa kan bağına dayanmayan] yakınlıklar” (s. 155) kurulması çağrısında bulunur.
Siborg figürü eleştirilere de maruz kalmıştır. Vicki Kirby (1997), siborgun aksi yönde iddialarına rağmen aslında Kartezyen bir figür olduğunu öne sürer (Kirby 1997, ss. 146-147). Siborgun kendi hibrit konumunu ‘orijinal birlik’ fikrine karşı inşa etmesi, ona göre bizzat bu birliğin tasdikidir, kendinden önce gelen kendine özdeş bir birlik varsayar ve bunu yıkma işine soyunur. Rosi Braidotti ise (1994) siborg kavramına sahip çıkmakla beraber, bu kavramın öngördüğü “toplumsal cinsiyetin ötesinde” dünya ideali çerçevesinde mevcut toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ile örülü dünyadan nasıl çıkılacağı gösterilmeden cinsiyetli bedenin metruk sayılmasını eleştirir (s. 170).
Josef Barla’nın (2017) da belirttiği üzere Haraway siborg kavramının ortaya atıldığı zamanın gereksinimlerine yanıt verdiğini ve zamanla kavramın eleştirel işlevini yitirdiğini düşünerek yüzünü “yoldaş türler” gibi başka kavramlara dönmüştür.
Yazar: Öznur Karakaş
Editör: Cansu Güner
Anahtar Kelimeler: teknofeminizm, hibrit, doğakültür, siborg.
Kaynakça
Barla, J. (2017). Cyborg. https://newmaterialism.eu/almanac/c/cyborg.html
Haraway, D. (1985). A Manifesto for Cyborgs: Science, Technology, and Socialist Feminism in the 1980’s. Socialist Review 80: 65–108.
Bradiotti, R. (1994). Nomadic Subjects: Embodiment and Sexual Difference in Contemporary Feminism. New York ve Londra: Routledge.
Haraway, D. (1991). Simians, Cyborgs and Women: The Reinvention of Women. New York ve Londra: Routledge.
Kirby, V. (1997). Telling Flesh: The Substance of the Corporeal. New York ve Londra: Routledge.
Okumuş olduğunuz içeriği akademik çalışmalarınız için yararlı bulacağınızı umuyoruz. Bu içerikten araştırmalarınızda faydalanmanız durumunda APA formatında hazırlanmış aşağıdaki alıntılama örneğini kullanabilirsiniz. Lütfen alıntı yaparken erişim adresinin açık bir şekilde belirtildiğinden emin olunuz. Araştırmalarınızda başarılar dileriz.
Karakaş, Ö. (t.y.). Cyborg: Siborg. C. Güner (Ed.) iris: Kitle Kaynaklı Türkçe STS Ansiklopedisi (Kış 2021 Yayını) içinde. Erişim adresi (Erişim tarihi): https://irisansiklopedi.net/2021/01/31/data-veri/.
iris 